De Westra’s wieke ‘Over de verdwenen fabriek, de huizen en de bewoners’ Met 2 bijlagen Door Gerard Steenhuis januari 2018 De Westra’s wieke in 1961 met bovenin Ineke en onderin Jakob Knorren (foto; familie Knorren) Aan de Westra’s wieke wordt in 1920 een turfstrooiselfabriek gebouwd. Aan de wijk staan een kleine tiental huizen. Veel bewoners zijn familie van elkaar zijn. De fabriek draait bijna een halve eeuw, maar wordt half jaren zestig afgebroken. Ook alle huizen worden gesloopt, behalve de directeurswoning. Vanaf de jaren zeventig wordt het pad opgenomen in een ‘Zevenbochiesweg’ langs het oorspronkelijke riviertje de Runde naar Barger-Compascuum. Dit pad verdwijnt als de gemeente het Rundedal aanlegt. Anno 2017 doorsnijdt de A37 het gebied. Hoe is het gegaan? Een twintigtal verveners met grond in het Barger-Oosterveen richten eind 1919 een coöperatieve turfstrooiselfabriek op. De sector verkeert, zo direct na de Eerste Wereldoorlog, in een crisis (noot 1). Deze lokale verveners besluiten om coöperatief voor ‘zichzelf’ te gaan beginnen om zo de monopoliepositie van de NV Turfstrooiselfabriek en Veenderij ‘Maatschappij Klazienaveen’ te omzeilen. Deze bolsterfabriek is opgericht door de Firma W.A. Scholten en staat in Klazienaveen bij de inmonding van het Scholtenskanaal in het Van Echtenskanaal. De Maatschappij, ook de Firma genoemd, is eigenaar van het Smeulveen (Klazienaveen-Noord), het land tussen het Oosterbos en de Runde. Ook heeft de familie Scholten veel veengrond in het zuidelijker gelegen Barger-Oosterveen opgekocht, het gebied van de latere dorpen Zwartemeer en Klazienaveen. De coöperatie bouwt in 1920 een fabriek, met directeurswoning, in het 2de blok van het Waterschap Barger-Oosterveen aan een in noordelijke richting ontspringende zijwijk van het Van Echtenskanaal tussen Klazienaveen en Zwartemeer. Eigenaar van de grond is Willem Westera (noot 2), die een deel van zijn perceel afstaat. De wijk loopt door tot net onder de Postweg in Barger-Compascuum. De mensen geven de wijk de naam Westra’s wieke. Niet Westera’s maar Westra’s ! De overheid heeft goed geluisterd naar haar bewoners en schrijft op haar naambord ‘Westra’s wijk’. Waterschap Barger-Oosterveen Het Waterschap Barger-Oosterveen is verdeeld in dertien blokken en behelst het gebied van de dorpen Klazienaveen-Noord, Klazienaveen en Zwartemeer. Het 1ste blok betreft het veen bij het Scholtenskanaal tot aan de Zwarteweg, het 2de blok dat van de Oude Zwarteweg tot aan het riviertje de Runde. Beide gebieden liggen tussen de Willem Albertsvaart-Postweg en het Van Echtenskanaal. Het 3de tot en met de 10de blok is het gebied ten zuiden van dit kanaal. Het 11de en 12de blok liggen er weer ten noorden van, maar ten westen van de Vastenow-Dordsedijk, dus Klazienaveen. Het 13de blok ligt in Zwartemeer, eveneens ten noorden van het Van Echtenskanaal en grenzend aan Duitsland. Dertien blokken dus, met elk hun hoofdkanaal en zijwijken. Binnen dit verhaal gaan we dieper in op het 1ste en 2de blok. Kaart 1. Schematische weergave van de kanalen en wijken in het 1ste en 2de blok van het Waterschap Barger-Oosterveen (tekening; GS) 1. Westra’s wieke (wijk), 1a. zuidelijke deel en 1b. noordelijke deel 2. Van Echtenskanaal, eerder de Verlengde Hoogeveensche Vaart 3. Scholtenskanaal 4. Zuidervaart en noordelijker Verlengde Oosterdiep 5. Krommewijk 6. Boukema’s wieke 7. Veringa’s wieke 8. Eerste lange wieke 9. Tweede lange wieke 10. De Runde met ten oosten ervan het Waterschap Barger-Compascuum (noot 3) 11. Gritterswieke 11a. Baaiewieke (noot 4) 12. Sluis 1 13. De Oude Zwarteweg 14. Willem Albertsvaart in Klazienaveen-Noord en Postweg in Barger-Compascuum 15. Achterwijk, eerste wieke van Germs  15a. 1ste zijwijk Otto Salomomswieke 16. Tweede wieke van Germs 17. Scholte Alberts’ wieke      18. Job  Hoving’s wieke    19. Hendrik Hoving’s wieke      20. Harm Hoiting’s wieke 21. Thomas Duinkerkerken wieke   22. Wiemer Schadenberg wieke   23. Lamberts wieke 1/13   Ga naar de volgende pagina