De Westra’s wieke
‘Over de verdwenen fabriek, de huizen en de bewoners’
Met 2 bijlagen
Door Gerard Steenhuis januari 2018
De Westra’s wieke in 1961 met
bovenin Ineke en onderin Jakob
Knorren (foto; familie Knorren)
Aan de Westra’s wieke wordt in 1920 een turfstrooiselfabriek gebouwd. Aan de wijk staan een kleine tiental huizen. Veel bewoners
zijn familie van elkaar zijn. De fabriek draait bijna een halve eeuw, maar wordt half jaren zestig afgebroken. Ook alle huizen worden
gesloopt, behalve de directeurswoning. Vanaf de jaren zeventig wordt het pad opgenomen in een ‘Zevenbochiesweg’ langs het
oorspronkelijke riviertje de Runde naar Barger-Compascuum. Dit pad verdwijnt als de gemeente het Rundedal aanlegt. Anno 2017
doorsnijdt de A37 het gebied. Hoe is het gegaan?
Een twintigtal verveners met grond in het Barger-Oosterveen richten eind
1919 een coöperatieve turfstrooiselfabriek op. De sector verkeert, zo direct na
de Eerste Wereldoorlog, in een crisis (noot 1). Deze lokale verveners besluiten
om coöperatief voor ‘zichzelf’ te gaan beginnen om zo de monopoliepositie
van de NV Turfstrooiselfabriek en Veenderij ‘Maatschappij Klazienaveen’ te
omzeilen. Deze bolsterfabriek is opgericht door de Firma W.A. Scholten en
staat in Klazienaveen bij de inmonding van het Scholtenskanaal in het Van
Echtenskanaal. De Maatschappij, ook de Firma genoemd, is eigenaar van het
Smeulveen (Klazienaveen-Noord), het land tussen het Oosterbos en de Runde.
Ook heeft de familie Scholten veel veengrond in het zuidelijker gelegen Barger-Oosterveen opgekocht, het gebied van de latere dorpen
Zwartemeer en Klazienaveen.
De coöperatie bouwt in 1920 een fabriek, met directeurswoning, in het 2de blok van het Waterschap Barger-Oosterveen aan een in noordelijke
richting ontspringende zijwijk van het Van Echtenskanaal tussen Klazienaveen en Zwartemeer. Eigenaar van de grond is Willem Westera (noot
2), die een deel van zijn perceel afstaat. De wijk loopt door tot net onder de Postweg in Barger-Compascuum. De mensen geven de wijk de
naam Westra’s wieke. Niet Westera’s maar Westra’s ! De overheid heeft goed geluisterd naar haar bewoners en schrijft op haar naambord
‘Westra’s wijk’.
Waterschap Barger-Oosterveen
Het Waterschap Barger-Oosterveen is verdeeld in dertien blokken en behelst het gebied van de dorpen Klazienaveen-Noord, Klazienaveen en
Zwartemeer. Het 1ste blok betreft het veen bij het Scholtenskanaal tot aan de Zwarteweg, het 2de blok dat van de Oude Zwarteweg tot aan het
riviertje de Runde. Beide gebieden liggen tussen de Willem Albertsvaart-Postweg en het Van Echtenskanaal. Het 3de tot en met de 10de blok
is het gebied ten zuiden van dit kanaal. Het 11de en 12de blok liggen er weer ten noorden van, maar ten westen van de Vastenow-Dordsedijk,
dus Klazienaveen. Het 13de blok ligt in Zwartemeer, eveneens ten noorden van het Van Echtenskanaal en grenzend aan Duitsland. Dertien
blokken dus, met elk hun hoofdkanaal en zijwijken.
Binnen dit verhaal gaan we dieper in op het 1ste en 2de blok.
Kaart 1. Schematische weergave van de kanalen
en wijken in het 1ste en 2de blok van het
Waterschap Barger-Oosterveen (tekening; GS)
1. Westra’s wieke (wijk), 1a. zuidelijke deel en 1b.
noordelijke deel
2. Van Echtenskanaal, eerder de Verlengde
Hoogeveensche Vaart
3. Scholtenskanaal
4. Zuidervaart en noordelijker Verlengde
Oosterdiep
5. Krommewijk
6. Boukema’s wieke
7. Veringa’s wieke
8. Eerste lange wieke
9. Tweede lange wieke
10. De Runde met ten oosten ervan het
Waterschap Barger-Compascuum (noot 3)
11. Gritterswieke
11a. Baaiewieke (noot 4)
12. Sluis 1
13. De Oude Zwarteweg
14. Willem Albertsvaart in Klazienaveen-Noord en
Postweg in Barger-Compascuum
15. Achterwijk, eerste wieke van Germs
15a. 1ste zijwijk Otto Salomomswieke
16. Tweede wieke van Germs
17. Scholte Alberts’ wieke 18. Job Hoving’s
wieke 19. Hendrik Hoving’s wieke 20. Harm Hoiting’s wieke
21. Thomas Duinkerkerken wieke 22. Wiemer Schadenberg wieke 23. Lamberts wieke
1/13
Ga naar de volgende pagina